CAPE CANAVERAL, Fla. - 'S Werelds grootste en krachtigste ruimtetelescoop schoot zaterdag weg op een missie met hoge inzetten om het licht van de eerste sterren en sterrenstelsels te aanschouwen en het universum af te speuren naar hints van leven.NASA's James Webb-ruimtetelescoop vloog vanuit Frans-Guyana aan de noordoostkust van Zuid-Amerika en reed op een Europese Ariane-raket de kerstochtendhemel in.Het observatorium van $ 10 miljard raasde naar zijn bestemming, 1,6 miljoen kilometer verderop, of meer dan vier keer voorbij de maan.Het zal een maand duren om daar te komen en nog eens vijf maanden voordat zijn infraroodogen klaar zijn om de kosmos te gaan scannen.Eerst moeten de enorme spiegel en het zonnescherm van de telescoop zich ontvouwen;ze waren in origami-stijl gevouwen om in de neuskegel van de raket te passen.Anders zal het observatorium niet in staat zijn om 13,7 miljard jaar terug in de tijd te kijken, zoals verwacht, binnen slechts 100 miljoen jaar na de heelalvormende oerknal.NASA-beheerder Bill Nelson noemde Webb een tijdmachine die "een beter begrip zal geven van ons universum en onze plaats daarin: wie we zijn, wat we zijn, de zoektocht die eeuwig is.""We gaan ongelooflijke dingen ontdekken die we ons nooit hadden kunnen voorstellen", zei Nelson na de lancering, sprekend vanuit het Kennedy Space Center in Florida. Maar hij waarschuwde: "Er zijn nog talloze dingen die moeten werken en ze moeten perfect werken ... we weet dat er in grote beloning een groot risico schuilt."De lang uitgestelde James Webb, bedoeld als opvolger van de verouderde Hubble-ruimtetelescoop, is vernoemd naar de beheerder van NASA in de jaren zestig.NASA werkte samen met de Europese en Canadese ruimteagentschappen om de nieuwe 7-tons telescoop te bouwen en te lanceren, waar sinds de jaren negentig duizenden mensen uit 29 landen aan werken.Met de lancering op Kerstmis en een wereldwijde toename van COVID-19-gevallen, waren er minder toeschouwers op de lanceerplaats in Frans-Guyana dan verwacht.Nelson boog samen met een congresdelegatie en vele aannemers die aan de telescoop werkten.Over de hele wereld hadden astronomen reikhalzend uitgekeken naar Webb na jaren van tegenslagen.Technische problemen op het laatste moment zorgden ervoor dat de lancering bijna een week werd verstoord, waarna een windvlaag het naar Kerstmis duwde.Een paar van de lanceercontrollers droegen kerstmutsen om het te vieren."We hebben vandaag een kerstcadeau voor de mensheid bezorgd", zegt Josef Aschbacher, directeur-generaal van de European Space Agency.Hij beschreef het als een bijzonder moment, maar voegde eraan toe: “Het is heel zenuwslopend.Ik zou niet elke dag lanceringen kunnen doen.Dit zou niet goed zijn voor mijn levensverwachting.”Gejuich en applaus barstte los in en buiten Launch Control na Webb's vlekkeloze lancering, waarbij juichende wetenschappers elkaar omhelsden onder het geschreeuw van "Go Webb!"en borden met de tekst: "Bon Voyage Webb."Camera's op de bovenste trap van de raket gaven nog een laatste glimp van de glinsterende telescoop, voordat hij wegreed.Het paradepaardje van de telescoop: een vergulde spiegel van meer dan 6,5 meter breed.Het observatorium wordt beschermd door een piekerige zonnekap met vijf lagen, die van vitaal belang is om de lichtverzamelende spiegel en warmtegevoelige infrarooddetectoren bij temperaturen onder het vriespunt te houden.Met 21 meter bij 14 meter is het zo groot als een tennisbaan.Als alles goed gaat, wordt het zonnescherm drie dagen na de lancering geopend, en het duurt minstens vijf dagen om uit te vouwen en op zijn plaats te vergrendelen.Vervolgens moeten de spiegelsegmenten zich openen als de bladeren van een neerklapbare tafel, ongeveer 12 dagen in de vlucht.In totaal moeten honderden ontgrendelingsmechanismen - perfect - werken om de telescoop te laten slagen."Alsof we nog nooit eerder hebben gedaan", zei NASA-programmadirecteur Greg Robinson.De gepensioneerde astronaut-astronoom Steven Hawley is meer gestrest over Webb dan over Hubble, die hij in 1990 in een baan om de aarde bracht vanuit de Space Shuttle Discovery. Dat komt omdat Webb te ver weg zal zijn om te redden, zoals nodig was toen Hubble wazig bleek te hebben. zicht van een defecte spiegel.Door ruimtewandelingen uitgevoerde reparaties door astronauten transformeerden Hubble in een geliefd wonder dat een revolutie teweeg heeft gebracht in het begrip van de mensheid van het universum, met een blik tot 13,4 miljard jaar terug.Het is nu aan Webb om nog dichter bij de oerknal 13,8 miljard jaar geleden te komen, zijn infraroodvisie scherper en verder reikend dan die van Hubble is in de kortere zichtbare en ultraviolette golflengten.NASA fotografeert voor 10 jaar operationeel leven van Webb.Ingenieurs lieten de brandstoftank opzettelijk toegankelijk voor een top-off door ruimtevaartuigen te bezoeken, als en wanneer dergelijke technologie beschikbaar komt.Toen hij Hubble vrijliet: "Ik had nooit gedacht dat het bijna 32 jaar later nog steeds goed zou gaan", zei Hawley, nu emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Kansas, in een e-mail. "Ik hoop dat we over 32 jaar kunnen zeggen dat JWST dat ook deed.”Hubble ving in 1990 een lift naar een baan die in NASA's spaceshuttle Discovery was verscholen. Hij kwam al snel in de problemen: een van de zonnevleugels van de telescoop blokkeerde tijdens het ontvouwen.Astronauten maakten zich klaar voor een noodruimtewandeling, maar commando's van de aarde bevrijdden het paneel.Binnen enkele weken werd Hubble's wazig zicht gedetecteerd.Ruimtewandelende astronauten repareerden het drie jaar later.Webb, die vanuit Zuid-Amerika opstijgt met een Europese Ariane-raket, zal niet bereikbaar zijn voor astronauten op zijn bestemming, 1,6 miljoen kilometer verderop.Groter en ingewikkelder dan Hubble, Webb zal een goner zijn als zijn uitklapbare spiegel en zonnescherm grommen.Webb zal naar verwachting licht zien van de eerste sterren en sterrenstelsels van het universum, buiten het bereik van Hubble.Dit licht zal onthullen hoe de oorspronkelijke sterren er 13,7 miljard jaar geleden uitzagen.Hubble heeft tot 13,4 miljard jaar geleden gekeken en onthulde een klonterig deel van een sterrenstelsel dat momenteel het oudste en verste object is dat ooit is waargenomen.Astronomen staan ​​te popelen om de kloof van 300 miljoen jaar met Webb te dichten en steeds dichter bij de oerknal te komen, het moment waarop het universum 13,8 miljard jaar geleden werd gevormd.'Het is alsof ik naar het prentenboek van mijn kinderen kijk en de eerste twee jaar mis, toch?Ik probeer erachter te komen waar ze vandaan komen', zegt NASA-wetenschappelijk hoofd Thomas Zurbuchen.Hubble ziet wat we zien - zichtbaar licht - met een beetje ultraviolet en infrarood erin. Webb heeft infraroodzicht, waardoor het kosmische stofwolken kan doorboren.De kortere zichtbare en ultraviolette golflengten die door de eerste sterren en sterrenstelsels werden uitgezonden, zijn uitgerekt naarmate het universum uitdijt, dus Webb zal ze in hun langwerpige, warmte-emitterende infraroodvorm zien.Daarom moeten de detectoren van Webb werken op min 400 graden Fahrenheit (min 240 graden Celsius).Om koel te blijven, heeft Webb een parasol ter grootte van een tennisbaan bij zich.Tussen elk van de vijf lagen van de zonnekap zit een opening zodat de warmte aan de zijkanten kan ontsnappen.Meerdere lagen beschermen ook beter tegen inslagen van micrometeoriet.Om de eerste, zwakke sterren van het universum te onderscheiden, heeft Webb de grootste spiegel nodig die ooit voor astronomie is gelanceerd.De spiegel beslaat meer dan 6,5 meter, maar is lichter dan die van Hubble, die 2,4 meter breed is.De spiegel van Webb is namelijk gemaakt van beryllium, een sterk maar lichtgewicht metaal.Het is ook gesegmenteerd, waardoor het kan worden opgevouwen als een neerklapbare tafel voor lancering.Elk van de 18 zeshoekige segmenten heeft de grootte van een salontafel en is bedekt met ultradun goud, een ideale reflector van infrarood licht.Hubble cirkelt 330 mijl (530 kilometer) boven je hoofd.De hoogte werd bepaald door de mogelijkheden van NASA's spaceshuttles, die Hubble in een baan om de aarde brachten en vervolgens vijf servicebezoeken deden.Webb is op weg naar een meer afgelegen plek - 1 miljoen mijl (1,6 miljoen kilometer) verderop bij wat het tweede Lagrange-punt wordt genoemd.Dit is waar de zwaartekrachten van de aarde en de zon in evenwicht zijn, waardoor een ruimtevaartuig minimale brandstof nodig heeft om te blijven zitten.Webb zal constant de nachtzijde van de aarde onder ogen zien terwijl het ruimtevaartuig en de planeet gelijktijdig rond de zon vliegen.Hubble was jaren te laat en miljoenen boven het budget toen het in 1990 in een baan om de aarde vloog. Webb is ook jaren te laat met enorme kostenoverschrijdingen.NASA's tabblad voor Hubble vanaf de ontwikkeling van de jaren 70 tot nu: $ 16 miljard, gecorrigeerd voor inflatie.Dat omvat niet alle shuttlevluchten voor lancering en reparaties.Het prijskaartje van Webb is naar schatting $ 10 miljard;dat omvat de eerste vijf jaar van gebruik.Het European Space Agency haalt de lanceringskosten op, met een in Frankrijk gebouwde Ariane-raket die Webb's lift vanuit Frans-Guyana levert.Astronoom Edwin Hubble bevestigde een eeuw geleden dat er talloze sterrenstelsels bestaan ​​buiten onze Melkweg en dat het heelal voortdurend uitdijt.James Webb leidde de NASA van 1961 tot 1968 en was voorzitter van de projecten Mercury en Gemini en de vroege fase van Apollo's maanlandingsprogramma.In 2002, een decennium na de dood van Webb, koos NASA zijn naam voor de nieuwe telescoop.Maar nu willen sommige wetenschappers en anderen een nieuwe naam, gezien het leiderschap van Webb's State Department en NASA tijdens de regering-Truman, toen regeringsmedewerkers werden ontslagen omdat ze homo waren.De historicus van NASA heeft dit jaar een archiefonderzoek naar Webb uitgevoerd, maar vond geen bewijs dat een naamswijziging rechtvaardigde, zei beheerder Bill Nelson.De Associated Press Health and Science Department krijgt steun van het Howard Hughes Medical Institute's Department of Science Education.De AP is als enige verantwoordelijk voor alle inhoud.Meldingen kunnen op elk moment worden uitgeschakeld in de browserinstellingen.